28/04/15

Cuonta - Sabedorie popular



Cierto die un rapazico quijo zafiar un sábio que passaba pula sue tierra.
Agarrou un paixarico nas manos , fui-se a tener cul sábio i percurou-le:

— Tengo un paixarico scundido nas manos. L senhor sabe s'el stá bibo ou se stá muorto?

Cumo bien s’antende la pergunta era maldosa, puis se l sábio respundisse que l paixarico staba bibo, l rapazico smagarie-lo; se respundisse que muorto, abririe sues manos i deixarie-lo bolar.
Assi i todo, la sperteza de l rapazico sequiera çcunfiou de l tamanho i lhargeza de ls hourizontes de la sabedorie, quedando mui surpreso cula resposta de l mestre.
Que dixo:

— Esso depende só de ti.

Na bida nien siempre ye possible scolher las situaçones pulas quales passamos. La ancerteza ye ua custante, i ua custante einebitable. Antretanto, siempre ye possible scolher l modo, i cumo bibir essas situaçones, ye ende que stá la nuossa lhibardade, la sola que podemos berdadeiramiente eisercer.

Fazer la paç ou fazer la guerra ne l nuosso die a die, andrento de nuossa casa, cul nuosso bezino, cul camarada de trabalho ou studos, cul nuosso próssimo na rue, na l carreira ou nua reunion d'amigos, depende de la nuossa scolha.


 Ye cumo se la própia sabedorie ancarnasse na bida, stubisse ne ls dezires i fazeres.

24/04/15

Bint’i cinco (25) d’abril




Mais un bint’i cinco d’abril dezíran uns, yá se passórun quarenta i un anhos dezíran outros, çque naqueilha madrugada an que ls melitares ourientados pula seinha de “Grándola Bila Morena” marchórun subre Lisboua.

Die que l pobo batizou de reboluçon de ls crabos.

Fui  na berdade ua madrugada que s’asparcie a traier spránçia a un pobo que staba amordaçado, pribado de la lhiberdade i aterrorado de miedo.
La madrugada nun ten culpa nien tan pouco la culpa ye de ls reboltosos, mas bíben-se tiempos anque dá para pensar se essa spránçia que mos chegaba, ls bafos de fé de ganhar la lhibardade, l spantar de ls miedos nun passou dua zeiluzon.
Porque nun fáltan por ende seinhas de que ls balores, cumo la lhibardade, l’eigualdade, la fraternidade inda nun chegórun a to ls lhados, cuntínan cumo dantes.
Porque la lhibardade de falar, screbir, dibulgar inda nun ye para todos, l’eigualdade ye ua miraige, la fraternidade anda pula rues de l'amarguar. Nun ye perciso percurar muito, bonda mirar alredor i ls eidiales de l bint’i cinco d’abril son ua zeiluson.

Assi i todo, you naci bien dantes dessa gloriosa madrugada, l bastante que puodo dezir que nun hai acumparança, s’assi fusse se calha nien a screbir eiqui staba, muito menos an mirandés. 

Por bien fuorça que téngan aqueilhes que gustarien de cortar i matar las eideias que mos benírun cula reboluçon, nunca seran capazes d’atafanhar de beç queilho que tanto custou a ganhar.
Cumo la spráncia ye la redadeira a morrir-se, hai que cuntinar porque ye l melhor modo de defender ls eidiales, lhibardade, eigualdade, fraternidade.


Biba l bint’i cinco d’abril

22/04/15

Males que nun ténen remédio


Habie un tiu an Zenízio, que nun era frol que se cheirasse, un berdadeiro lhafrau, tuorto i cumo un mal nunca ben solo era tamien xaldroqueiro.

Maldezinte de fulano i beltrano de todo i de todos, a modos de que muita giente yá dezir quando yá nun tenie de quien dezir mal, dezi-lo del mesmo.
Mas, i nesta cuontas hai siempre un mas, mesmo yá naide l lhebando a sério, ua beç ambentou i palrou cousas dun bezino, i por esso sou bezino fui preso pula guarda. L bezino quedou angaiolado na cadena, que a esse tiempo inda era ambaixo de las finanças, hoije Museu de la Tierra de Miranda.
L buono de l bezino pribado de la lhibardade pulas grades de fierro, ende passou un amigo i resolbiu sponer al porblema al juiç. Dezindo l miu amigo i bezino nun ye culpado, l xaldroqueiro ambentou todo.
L juiç chama l lhafrau, que cara a cara i agora na persénçia de l home de la lheis alhá confessou la sue çafardanice i las muitas que al lhargo de la bida ambentou.
L senhor juiç, home sabido screbiu todo nua fuolha de papel, acabada que quedou la cunfisson, rasgou la fuolha an cachicos tan pequerricos quanto fui capaç, agarrou na gorra de l xaldroqueiro i metiu-los todos alhá, i dixo-le agora bas a la puonte de l riu Frezno, que stá a la antrada de la cidade, quien ben de la Bila de Bumioso i botas-los todos fuora i tornas a tener cumigo.
El assi fizo, na sue perséncia l juiç dixo-le agora al castigo que te dou ye que tenes que ls ajuntar todos i benir al tribunal.
Delantre destas palabras l lhafrau, l maldezinte, l xaldroqueiro caiu-se de zinolhos a pie de l juiç dezindo …… senhor juiç esso nun puode ser, dai-me outro castigo que ls papelhicos bolórun tan alto i para tan loinge, spargirun-se por todo quanto ye termo que yá mais an mie bida serei capaç de ls ajuntar………..
Ah nun sós capaç, puis ye para que beias l mal que faziste quando faleste de ls outros, alhebante falsos teçtemunhos de l tou bezino. Las tues falsas falas spargírun-se pul mundo que este probe cuitado yá mais bai ber la sue bida lhimpa i assossegada.

Ye l que acuntece quando se fala, sien pensar, se diç sien saber, se cunta sien stimar.
Ls falsos teçtemunhos, las mentiras, las calúnias son piores que ls papelhicos botados al aire nua puonte de qualquiera riu.

Faustino Antão

20/04/15

Pedido de la senhora porsora







   Un cierto die la porsora quando a la purmanhana antrou na scuola dixo als sous studantes:

 -Manhana ye die de fiesta, bamos a tener la besita de l Senhor Director Regional Scolar.
   You quiero que béngades todos bien lhabadicos i pimpones. I hoije teneis que fazer ua redaçon ben feitica, adonde ides a screbir l que quejirdes, a buosso gusto.
  
Un de ls studante fizo ua redaçon que cuntaba al que sabie de la bida de ls cángarus.
  
    I screbiu assi:


-Ls cángarus son bichicos mui guapos, ándan siempre als brincos, bíben l anho todo n’Oustrália, tráien ls filhicos nua cerrona que ténen na barriga anquanto son pequerricos por bias de la calma (calor) que fai alhá, ténen las patas i l rabo bien taludos i ténen muito pelo ne l culo

  La porsora biu la redaçon i chamou l rapaç.
  I falou-le de mansico
  - Mira la redaçon stá bien feitica i bien arrumadica, mas eiqui adonde screbiste que l cángaru ten pelo ne l culo, nun debies poner.

   L rapaç, scuitou la porsora i bolbiu pa l sou lhugar, yá cumbencido i çpuosto a demudar la redaçon.

  Anton screbiu assi:


 -Ls cángarus son bichicos mui guapos, ándan siempre als brincos, bíben l anho todo n’Oustrália, tráien ls filhicos nua cerrona que ténen na barriga anquanto son pequerricos por bias de la calma (calor) que fai alhá, ténen las patas i l rabo bien taludos, nun ténen pelo ne l culo i si na beiça porque la senhora porsora nun deixa.

Faustino Antão

Nota: Este pedido i esta redaçon acuntecírun antes de la anho 50 de l seclo datrás.


18/04/15

Era ua beç …


  Un pedreiro yá de muita eidade que siempre custruíu casas, staba decidido an aposentar-se...
  Anformou l xefe de l sou deseio, dezindo que querie passar mais tiempo cun sue família. Acrecentado que íba a sentir falta de l pagamiento ne la fin de l més, a si i todo l deseio era. 
  L'ampresa nun serie muito afetada pula salida de l pedreiro, mas l xefe staba triste an ber un bun ouprairo salir i  pediu al pedreiro para trabalhar an mais un porjeto, cumo un fabor.
L pedreiro nun gustou muito de l'eideia mas, acabou por fazer la buntade al xefe.
  Fui fácele ber qu'el nun staba antusiasmado a trabalhar, nun gustou de la eideia.
Assi cuntinou fazendo un trabalho de mala culidade i anté ousando materiales que nun éran ciertos nien buonos.
  Quando l pedreiro acabou, l xefe bieno fazer l'anspeçon de la casa custruída.
  Çpuis de l’anspecionar, dou la chabe de la casa al pedreiro i dixe:
 
- "Esta ye la tue casa. You te l‘oufereço"

  L pedreiro quedou mui surpreso. Que pena! Se el sabisse dantes que staba a custruir la sue própia casa, tenie feito todo defrente.
 
L mesmo acuntece cun nós.
 
Nós custruímos la nuossa (casa) bida, un die de cada beç i muitas bezes fazendo menos que l melhor possible.
   
Çpuis, cun surpresa, nós çcubrimos que percisamos bibir ua bida melhor. Se podissemos fazer todo de nuobo, fazeriemos todo defrente. Mas nun podemos buoltar atrás.
   

Somos ls pedreiros, ls carpinteiros, ls eiletrecistas, ls picheleiros i de todas las cousas, paredes, telhados de las bidas que bibimos  

16/04/15

Seinhas doutra fala



Moraba an Zenízio ua tie que tenie la nomeada de bileira, (eilha nunca s'anraibou por esso, i you digo-lo eiqui sien ouféncia) cuido que esta nomeada le benie de ser de la Bila (Bumioso) cuido qu'inda bibe, agora alhá pa la Fráncia, tie bien falante, de buns tratos cun to l mundo, eiducada i acá criou ls sous filhos i filhas, que nun falaba cumo ls demais, afinaba las palabras i a las cousas nun las chamaba cumo nós, zaiuno, pita, ganado, menudas, berças, i a todas eilhas, you cunfesso que até gustaba de l'oubir, dou-me agora de cunta que era l ferbor que tenie pula çcubierta de l falar fidalgo.
I nun éran muitas mais las oucasiones d’alargar este miu antresse i curjidade, porque porqui nun passaba assi tanta giente, alguns peleiros que mercában las çamarras, ls azeiteiros que bendien l gaç, l xefe de ls cantoneiros puis la strada que debide l’aldé siempre fui de la rede nacional.
Hai que dezir que todo esto se passaba noutro tiempo, assi i todo nun fui hai tanto, nun fui a seclos, puode dezir-se que fui onte, i an cuncéncia dezirmos que grande era l poder de la fala mirandesa, que l pobo la falaba sien miedo nien atalancadeiros. 
De modos que la tierra inda ye la mesma, muitos somos desse tiempo l que yá nun fazemos siempre de l mesmo modo ye já comunicaçon an mirandés, l que me deixa triste.
Quaije se puodie dezir, que ye perciso medrar para un se dar cuonta de la çcubierta de la outra fala. Pouco tengo screbido a respeito deste sentimiento, mas mais bal tarde do que nunca, cumo diç l pobo.  

    Faustino Antão

14/04/15

Las palabras son cumo matracas

 

andas zafeito de screbir. scudrinhas palabras, pensares i caminos adonde ancuontrar paç. percisa l pensar campo para suonhos; achegan se tantos que nien drumir te deixan. nun sálen las falas para fuora. andrento nun çcansan, son cumo matracas.

D’alma anrezinada



 Andaba d’alma anregelada, mas nun era só la deilha, tamien la de Fracisco nun andaba melhor, nun solo porque la barraige (prensa) adonde s‘ambriou cumo carpinteiro de cunfraiges, que quedaba antriçada nas muntanhas de ls “Montes Catábricos” cumo l’eideia de ganhar las perras (pesetas) loinge, l traie cunsumido.

 Esta cousa de quedáren loinge un de l outro staba çfícele d’aceitar, mesmo queilha fusse ua mulhier talhada pa l que disse i benisse.
 Agora ye queilha se daba cunta de quanto gustaba i querie bien Fracisco, de cumo todo era defrente quando l tenie a pie deilha, de cumo éran saborosos ls seranos al redror de la chamineia, assentados cada un ne l sou scanho acunhegando ls crios i botando cuontas a la bida, mesmo queilha nun tubisse muitas cuontas para acertar. Mirando las chamarielhas de ls cepos i cuntemplandos las chiçpas queilhes sultában, éran cumo stouros que antrában ne l coraçon de ls dous, era l assossego dua família feliç.

Bien querie eilha que todo l que staba acuntecendo na sue bida fusse cierto -  “querga Dius que l que stás a fazer seia cierto mulhier” - era assi que atamaba la cuncéncia, quando botaba las patatas cula berças al lhume para dar l caldo als filhos, era assi que assossegaba la cabecica deilhes quando le percurában par’onde habie ído sou pai.

L’ambierno que fizo astanho habie sido madraço, l carambelo i las giladas fúrun muitas, la niebe tamien habie dado la sue grácia, mas nun era por ende que las cousas habien de rachar, yá de nuoba aquando de pastora tubo muito pior, inda habie palha ne l palheiro pa las burricas, la ramalhada era taluda, casa probe mas nun habie de faltar lheinha para se calcer i calcer ls sous.
Assi l sou tiu disse amboras de que se staba afazendo al trabalho i al friu, puis alhá era muito pior qu’eiqui, i l tiempo habie de recumpensar-los, todo este apartamiento, habie dun die birar felcidade, nien siempre l diabro stá atrás de la puorta, ademais eilhes inda éran nuobos, tenien muita bida, i só porque agora stában un loinge de l outro nun podien dar parte fraca.


 Agora eilha que para alhá de mai tamien tenie que fazer las bezes de pai, era muito amportante que les crios medrássen cula certeza de que sous pais stában apartados pulas necidades mas ounidos pula família i pul feturo de todos.

13/04/15

L Mirandés n’ Amora Seixal

Ne l die 19 de márcio nua uorganizaçon de la Biblioteca de la scuola Pedro Eanes Lobato i antegrada na sumana de lheitura de l PNL, tubo lhugar na Biblioteca dessa scuola, ua sesson de dibulgaçon de la Lhéngua Mirandesa. Stubírun na sesson trés classes de l 5º i 6º anhos cun la cumpanha de ls sous porsores i de ls reponsábles de la biblioteca.
La sesson tenie cumo oujetibo dar a coincer la outra Lhéngua de Pertual i durante arrimado a ua hora i un quarto l porsor Francisco Domingues falou de la sue stória, de l território adonde fui falada i adonde inda se fala ne ls dies d’ hoije. Falou tamien de la sue eiboluçon, de l ansino nas scuolas de Miranda i an Lisboua, de la sue dibulgaçon atrabeç de la scrita i de ls çfrentes uorganos de la quemunicaçon social. De seguida falou de José Leite Vasconcelos que çcubriu la Lhéngua an 1882 i, apuis la dou a coincer al Mundo dezindo que afinal an Pertual se falaba para alhá de l Pertués outra Lhéngua l Mirandés. La scrita de l mirandés tubo a partir dende un grande zambolbimiento çtacando-se antre outros scritors i dibulgadores Bernardo Fernandes Monteiro de la Pruoba, l Abade Sardina de San Martino, Francisco Garrido Brandão de Cércio, l padre Francisco Alves d’ Abelhanoso, Manuel Ferreira Deusdado de Riu Friu i Trindade Coelho scritor Stramuntano de Mogadouro.
Francisco Domingues çtacou l’ amportança de l trabalho que l porsor Domingos Raposo tubo cumo pioneiro ne l ansino de la lhéngua na scuola purparatoira de Miranda. Falou tamien de l’ amportança de l grupo técnico d’ ambestigadores i lhenguistas cordenado pula Porsora Manuela Barros Ferreira que l nuosso amigo i ente querido Amadeu Ferreira chamaba de mai de l Mirandés moderno. L trablho qu’ este grupo fizo culminou cun la publicaçon de la Cumbençon Ourtográfica de la Lhéngua Mirandesa que sirbe de norma na scrita. Çtacou inda l trabalho de Júlio Meirinhos na altura deputado qu’ apersentou la perpuosta de porjeto de lei an setembre de 1998 que bieno apuis a ser aporbada na Assemblé de la República por ounanimidade atrabeç de la lei 7/1999 de 29 de Janeiro, cunsagrando l Mirandés cumo Lhéngua Oufecila de Pertual.
Francisco Domingues falou inda de ls muitos lhibros que ténen salido an mirandés apuis de l’ aporbaçon cumo lhéngua oufecial i de l grande cuntributo que l Porsor Amadeu Ferreira dou a la maiorie desse trabalho, bien cumo de la sue grande obra yá publicada, de l muito trabalho que deixou inda por publicar i, tamien cumo l grande reponsáble pul ansino de l mirandés an Lisboua i grande dibulgador de la Lhéngua i Cultura Mirandesa.
 Apuis quatro garoticos de l quarto anho de l Sternato Príncipe Perfeito, scuola an Lisboua adonde l mirandés ye ansinado lírun dous testos an mirandés de lhiteratura oural mirandesa i cantórun dues cantigas (La Burgalesa i Mirai qu’ Alforjas) acumpanhadas por biolas, fraitas i bombo. Ls persentes quedórun ancantados por oubir Mirandés falado i cantado por garoticos tan pequeinhos.
A ancerrar la sesson Orlando Teixeira, outro antusiasta de l mirandés i porsor de l agrupamento de las scuolas Amora Seixal, agradeciu l cumbite que le habie sido feito i dixo que cun esta sesson subre la lhéngua ls alunos quedában a coincer la outra lhéngua falada an Pertual i cun mais opçones aquando de l studo de las çfrentes lhénguas que teneran que fazer quando andubíren ne l uitabo anho.
De la nuossa parte, queda un bien haia grande als reponsábles por esta uorganizaçon, a Orlando Teixeira por mos haber cumbidado i als alunos Daniela, João, Henrique i Mariana que tanto anrequecírun esta sesson de dibulgaçon de la  lhéngua mirandesa.
Stou cierto qu’ Amadeu adonde stubir i sei que stará nun bun campo porque el pautou la sue bida cun berdade i hounestidade, tenerá quedado cuntento por mais este die de pormoçon i dibulgalçon de la lhéngua que le era tan querida.


Francisco Domingues




11/04/15

Nuobos Candidatos


Se hai cousa que nun falta an Pertual són candidatos a persidentes de la República. L que tamien nun falta son aqueilhes que dízen que nun puode ser, solo pessonas coincidas ye que dében candidatar-se. Para esses, proponho eiqui, nó un, mas dous candidatos.



Parabienes cunterránea Mónica Ferreira


 

62 Jogos do Planalto Mirandês Reunidos em Livro

 


La dibulgaçon desta ambora deixa-me cuntento.

You yá tenie conhecimiento (mesmo inda nun tenendo l lhibro)
Deixa-me cuntento porque ye mais ua obra, un lhibro, que s’ajunta a tantos outros na área de ls questumes i tradiçones de l nuosso pobo, mais, peçque ye un marco, talbeç anté l purmeiro lhibro nesta área de ls jogos tradecionales. Ua área tan rica, que l mais deilhes bénen de tiempos bien arreculados.
Quando assi ye, quando se presta un serbício desta grandura i balor, quando se regístran estes jogos an lhibro ye a miu ber salbaguardar la mimória de ls nuossos antepassados. Ye tamien perserbar, dibulgar, pormober, i cumbidar a la prática.
Nun hai nada que pague, l sfuorço, trabalho de recolha i dedicaçon para se fazer ua obra assi.
Inda bien que tenemos personas, jobes, giente que ten este modo de ber las cousas i palantre ye l caminho, que la Stória nada bai a tener para cuntar de ls que ténen miedo, de ls que ataláncan.
Malo serie se todo este patrimonho se morrisse, quedasse ancerrado nun baú ou puosto nua caixa ambaixo l xaragon.
Tenemos que dar balor a quien trabalha i s’antrega para bien de la mimória de l pobo que fui i ye l grande mercedor.
Parabienes cunterránea Mónica Ferreira
................................................................................... 

Tierra alantre, la mesma fala

https://tierraalantre.wordpress.com/2015/03/30/62-jogos-do-planalto-mirandes-reunidos-em-livro/#more-8513
62 Jogos do Planalto Mirandês Reunidos em Livro

A antropóloga portuguesa, Mónica Ferreira, reuniu em livro 62 jogos tradicionais do Planalto Mirandês. Durante três anos recolheu, observou e registou a prática dos jogos que se realizavam na região e os pormenores que os diferenciavam do resto do país. Adulta e de gravador na mão, jogou os jogos da sua infância e superou desafios que, muitas vezes, não estavam ao alcance das mulheres.
O resultado é este: “Jogos Tradicionais -Terras de Miranda”, um livro ilustrado, escrito em português e mirandês, onde os jogos do Planalto Mirandês, mesmo aqueles já caíram em desuso ou não são tão usuais, são retratados da forma “mais fiel possível”.

O fito, a relha, o ferro ou a malha, a sueca, o chincalhão, o sobe e desce ou a cabra cega, o esconde-esconde, o jogo do pião, a bilharda, o batoque e o espicha são assim, memorizados em papel, para que as gerações da internet, do computador e dos tablets não lhes percam o rasto.

08/04/15

Scapar “a salto”




A la fin, muitas de las cousas que por ende se dezien nun era bien dixo-me dixo-me, era parende que la cabeça deilha se biraba.
Rendie-le l tiempo.
Quien nun se lhembraba daquel probe cuitado que bolbiu anriba dua béstia, apuis de la guarda fiscal tener metido un balásio cumo se fusse um cochino brabo que andasse a monte, quando íba a passar la raia seca!
I tantas outras cuontas que porqui inda stában bibas que nien chichos
– remolie-las todas esta probe mulhier, que nun habie sabido an toda la sue bida al que fura outro amor, este dou-le todo, fizo-la sentir giente, fizo deilha ua debindade quando quedou preinha de l nino, redrobou esse sentimiento ne ls ímpetos de la nina.
Agora pula purmeira beç staba sien el.
Mas este sufrimiento tamien era amar, assi quejisse l debino oubir ls sous pensamientos i estes habien de ser upas para bencir ls atalancadeiros desta triste bida de tener que deixar todo aqueilho que se ten i que mais s’áma.
 Agora solo habie que tener fé i pedir para que Dius botasse nas sues cuontas mais esta i que fusse ua buona salida i un eisito para todos, nun habie buolta a dar, todo la giente sabie que Fracisco s’habie ído de “salto” para Spanha, yá nun era cumo soutrodie, quando ls paisanos chegórun nun carocha a saber del i eilha çculpou-se que fui alhá para baixo a ganhar uas jeiras, i queilhes se quejíssen i tornássen pul mesmo caminho habien de dar cun el.
La maior mentira deste mundo, porque el fui-se pa riba, mas eilhes nun mercien melhor, tenien nomeada de carrascos i serbidores dun stado de misérias. Nun le fazírun mal, mas antolhórun-se, a mirar pulas anrugas de la cara i las seinhas nas bentas quando nun le botórun manos.
Aguenta mulher, era esse l sou chamamiento a las fuorças que tenie nas antranhas, que esta bida inda ten muito que spurmir.
Cumo diç l pobo - inda la porciçon bai ne l sagrado – mas ye ne l ampeço que todo se puode defenir, bencírun ls miedos que durante muito tiempo ls atelundrou de scapar-se i quedar solica, mas tenie que ser, nun fazer nada serie muito pior, serie nun dar ua ouportunidade a la suorte.

I la bida deilhes bien percisaba.

06/04/15

Hai percípios que nun perdírun la balidade



Cumo ne l mundo de Santo Andrés, nien m’oubes nien me bés

Nun sei se esto se puode chamar un Dito Dezideiro, puis fui-me a ber l’eidiçon de Amadeu Ferreira (salida an Nobembre de 2014) “Ditos Dezideiros- Provérbios Mirandeses” i nun l ancuntrei, mas ua cousa ye cierta, you oubi muitas bezes miu pai dezir esto.

Talbeç esta spresson steia amanhada, ou talbeç el la dezisse quando querie apuntar algue mui fuorte. El, miu pai que nun sabie lher nien screbir dezie esto quando bie que algue staba mal, mas naide se chegaba alantre, quando bien que la berdade stába a ser subertida, naqueilhes momientos i oucasiones que las pessonas nun dában la cara, que se calhában, porque antandien que nun era nada cun eilhes. Cumo hoije se diç an pertués “não é nada cumigo não me meto, quero passar sem me molhar” puis ye nun ye nada cumigo nun me meto, quiero passar antre las pingas de la chúbia.

Esto ye mui guapo. Mas la mais de las bezes rebela la falta de carátele, l carátele que nun tenemos, porque assi, nun dezindo nada passa bien la mensaige zounesta, queda mesmo a jeito de la mentira andar na gandulice.

Bibén-se tiempos malos d’aceitar, para quien cumo you recebiu de sous pais ua eiducaçon de respeito puls mais bielhos, para quien fui eiducado para nunca chamar de nomes, nien çfamar, nien  botar mala nomeada.

Podemos dezir que ls tiempos son outros, mas hai balores que ténen la mesma duraçon i balidade que tenien dantes, de l tiempo de mius pais.

You puodo dezir cousas que muita giente nun gusta d’oubir, porque digo las cousas na cara, mas siempre l fiç cun respeito sien ouféncia personal.


 A eilhes, a mius pais debo estes percípios de respeito, i fui assi que eiduquei ls mius.

05/04/15

Mensaige




Páscua ye la Reçurreiçon de Cristo, ye l sou renacimiento.

Que seia tamien l renacimiento de cada un de nós?

Aporbeitar esta temporada i este deimingo para fazer cuontas, repensar la bida i arrumar todo l que steia mal, reampeçar se fur neçairo i dua beç por todas abrir l coraçon.

Páscoa ye i siempre fui un momiento de renacer, que esta Páscua nun seia mais ua passaige pa l die de manhana todo quedar de l mesmo modo.

Bamos renacer pa l amor i pa la amisade.


Para to l mundo ua Santa Páscoa, son ls deseios de toda la família Faustino Antão

01/04/15

Mensaige de l Die Mundial de l Triato 2015

L Die Mundial de l Triato fui criado an 1961, an Biena, ne l nono Cungresso de l Anstituto Anternacional de Triato. Ye festejado a 27 de Márcio an to l mundo. Ua de las tradiçones ye la dibulgaçon dua Mensaige Anternacional, screbida por ua pessona lhigada al triato, a cumbite de l Anstituto Anternacional de l Triato. La mensaige ye traduzida an mais de binte lhénguas i lida a miles de spetadores antes de l spetaclo de la nuite ne ls triatos de l mundo anteiro.

Ls berdadeiros mestres de l triato ancúntran-se facilmiente lhoinge de l palco. I nun stan giralmiente anteressados nun triato que seia ua máquina para replicar cumbençones i reproduzir lhugares quemuns. Eilhes percúran la fuonte de la palpitaçon, las corrientes de bida que ténden a eibitar las salas de spetáculo i las multidones de pessonas prontas a copiar un qualquier mundo. Copiamos, an beç de criarmos mundos focados ó mesmo dependientes de l debate cul público, cultibando eimoçones que ultrapássan la superficialidade. Ye que, na rialidade, nada amostra melhor las paixones scundidas que l triato.

Sou muitas bezes lhebado pula prosa para refletir. Pienso frequientemiente ne ls scritores que hai quaije un seclo screbírun profeticamiente, mas tamien cun parcimónia, l declínio de ls diuses ouropeus, l crepúsculo que mergulhou la nuossa cibilizaçon nua scuridon de que inda nun recuperou. Stou a pensar an Franz Kafka, Thomas Mann i Marcel Proust. Presientemiente tamien ancluirie Maxwell Coetzee nesse grupo de profetas.

La sue bison quemun de l einebitable fin de l mundo - nó de l planeta, mas de l modelo de las relaçones houmanas - i de l' orde social i la sue decadéncia, ye hoije an die delorosamiente sentido por todos nós. Para nós, que bibimos neste pós fin de l mundo, que bibimos an confronto cun crimes i cunflitos que deflágran diariamiente por todo l lhado con ua belocidade superior a la capacidade oubíqua de ls próprios meios de quemunicaçon, estes fogos rapidamiente se sgótan  i zaparecen de las amboras para siempre. I nós sentimo-nos abandonados, assustados, anclausurados. Nun somos yá capazes de construir torres i ls muros que sforçadamiente lhebantámos deixan de mos proteger - pu l cuntrairo, requiren eilhes pórprios proteçon i cuidados que cunsúmen grande parte de la nuossa einergie bital. Perdemos la fuorça que mos permite ber para alhá de ls portones, para alhá de ls muros. I essa debie ser la rezon de eisistir de l triato i ye ende que debie ancuontrar la sue força. L canto íntimo que ye proibido debassar.

"La lhienda percura splicar aqueilho que nun puode ser splicado. Stá ancuorada na berdade i debe acabar ne l einesplicable" - ye assi que Kafka çcrebe la lhenda de Pormeteu. Acardito profundamiente que las mesmas palabras debían çcreber l triato. I ye este tipo de triato, aqueilhe que stá ancorado na berdade i ancuontra l sou fin ne l einesplicable, que you deseio a todos ls que nel trabálhan, ls que se ancúntran ne l palco i ls que constituen l público i esto you deseio de todo l miu coraçon.

Krzysztof Warlikowski

(Traduçon andireta a partir de la traduçon pertuesa de Carmen Santos)