31/07/12

PROGRAMA DE L V ANCONTRO


V ANCONTRO DE BLOGUERS DE L PRAINO I DE LHÉNGUA MIRANDESA

18 de Agosto de 2012

LOCAL:

Pertual – Praino - Sendin i Atanor

PROGRAMA

Ajuntouro:

Antre las 9 i las 10h ne l'adro de la Eigreija de Sendin que se ancuntrará abierta para las pessonas podéren bejitar. L’eimage de Santo Cristo, será de l séclo XIII.
Ne l’adro haberá ua mesa cun doces, figos i ua garrafica de augardiente i outra de licor, ls que quejíren un café ó un copo de lheite ténen que ir als cafés alhi acerquita.

10h – Cunseilho:

- L presidente de la Junta dará las bien benidas
- Tiu Almendra falará de l cunseilho
- Antonho Cangueiro apresentará l programa para todos sabéren cumo bai a ser la ronda por Sendin i dará ls cunseilhos para que todo cuorra bien!

10h30m – Ronda pulas rues:

- De l’adro la ronda seguirá até a la rue de l Canzielho i a la antrada de la rue podereis ber ua de las casas mais típicas, adonde se fázen las tradicionales capas de honra i la Grabiela, la casa adonde se ampeçou a cozinhar la “puosta mirandesa” cumo se fai hoije ne ls restourantes.
- La ronda seguirá pula rue de l Canzielho, cun paraige na casa adonde naciu Francisco Guerra de que fala Leite de Vasconcelos – Amadeu Ferreira mos irá a dar amboras amportantes i ls duonhos de la casa, tenerán un licorico para mos adoçar la boca.
- Dalhi bamos al Lhargo de l Canzielho, sítio de ls tradicionales bailes i onde houbo la purmeira scuola de Sendin.
- La ronda cuntinará até la Fuonte de l Lhugar i al Lhargo de la Parreira. Mário Correia falará de ls bailes i de la música.
- Subiremos la rue de l Barrialto, adonde habie la piedra redonda de que fala la cantiga de l “Tirioni” - Na rue de l Barrialto – Hai ua piedra redonda – Onde se séntan ls moços – Quando fázen la ronda.
- La caleija de la Tenerie será puonto de passaige até la rue de la Fráuga. Amadeu Ferreira algo tenerá a dezir de “la Bouba de la Tenerie” i pararemos nas casas de turismo rural – La Tenerie i l Curral de tiu Pino adonde iremos a ber se mos dán un aperitibo.

- 11h30m – 12h - Pequeinha paraige para bejitar l artesanato alhi bien acerquita.

- 12h - Cuntina la ronda:

- Até a la capielha de Santo Cristo i dalhi al Sagrado para agarrar ls carros. Na capielha podereis apreciar ua tela, que ye ua de las pinturas mais baliosas de las capielhas i eigreijas de l Nordeste, l Senhor de la Buona Muorte, un fresco i ua ara botiba de que alguien bos falará.

- 12h30m - Romarie al semitério de Sendin

- Ida a poner un ramo de froles na campa de l Pe.Mourinho.

- 13h30m – Almuorço:

- An Atenor, na Associaçon – Bitela i cordeiro assado, bino, fruita i café.

- 15h30m – Tarde cultural:

- Ua palabrica pals porsores de lhéngua mirandesa.
- Apresentaçon de l libro subre un trabalho de la stória i arqueologie de Atanor, de l drº. Hermínio Bernardo. 
- Palhestra por Juan Carlos González, porsor de l Anstituto (licéu) de Toro (Zamora), subre l Sanabrés, que ye lhionés, i las ambestigaçones que ende fizo l porsor Krüger ne l ampeço de l sieclo" XX.
- La palabra als blogueiros.

NOTA:

- La cerbeija artesanal SARTI stará alhi i na Associaçon tenereis mais bebidas fresquitas. Apuis cada un puode ir adonde l dir la gana.

Tamien haberá amprebistos, mas ls mardomos farán de cuonta que nun sabén de nada!

Se achais pouco quedai an casa, mas para ir teneis que lhebar 15 euros pul menos!

Anscriçones:

António Cangueiro – telm – 967556914

José Almendra – telm – 965429750

Junto de qualquiera amigo de la lhéngua que faga chegar la anformaçon als mardomos até dous dies antes de l’ancontro.



Ua Pertuesa i Dues Mangas


Anquanto nabegaba na anterneta, ancuontrei esta ambora, que mos cuonta cumo ua senhora de uitenta anhos, pertuesa, foi capaç de assustar dous gatunos nun quemércio de ls Stados Ounidos. Otília Martins staba ne l quemércio de l sou genro a scolher cousas para mercar, quando se dou de cuonta que stában dous rapazes a amanaçar l' ampregada, un deilhes cun ua arma.

La senhora resolbiu outelizar aqueilho que tenie a la mano: agarrou an dues mangas que stában a la mostra i atirou-las als lhadrones. Un deilhes inda le dou cula cronha de l' arma, mas acabórun ls dous por scapar.

L genro, que staba na parte de fuora i oubiu bózios, fui trás de ls gatunos i inda cunseguiu agarrar un deilhes. L outro scapou para un apartamiento, mas acabou por ser agarrado pula policia. Dambos ls dous fúrun presos. Quanto a Otília Martins, nun quijo ir al spital i fui tratada pur paramédicos eilhi mesmo.

Aquestumado a ber tantas amboras tristes na telbison i ne ls jornales, quedo cuntento por ber que inda hai pessonas cun capacidade i buntade de bencer lhadrones. Solo tengo pena que esta senhora biba ne ls Stados Ounidos. Serie buono que benísse yá para Pertual i aparecisse ne l próssimo cunseilho de menistros cun un saco cheno de fruita.

Melhor inda serie se eilha fuosse purmeira menistra. Cun tantos gatunos que hai por ende a bibir a las custas de negócios cul Stado (i a dezir que se debían çpedir funcionairos públicos para poupar denheiro), pessonas cumo Otília fázen acá muita falta.

Bistas bien las cousas, yá sabemos por que rezon Cabaco Silba acabou cun grande parte de l' agricultura quando yera Purmeiro Menistro. Nun fui solo para mos tornar mais dependientes de l strangeiro, cumo se pedia als "buonos alunos" de la anton QEO (Quemunidade Eiquenómica Ouropeia). Fui tambien para poder fazer las negociatas culs amigos, cula certeza de que nanhun deilhes ancuntrarie Otília Martins cargada de fruita.

30/07/12

La Lhéngua Mirandesa amostrou-se al Mundo ne l Die Mundail de l Yoga an Beja













Hai sfregantes que mos fazen salir de nós. Nuossa alma agarra alas i bota-se a bolar ne ls raios de lhuç daqueilhe sol  que ateima todo scaldar. Streforma  se l nerbioso an lhebeza i alas me nácen a relhuzir mostrando me que l cuorpo atama la calor i la sede. Agarra se l sereno  de la tierra mater que cumbida a  paç i harmonie. La mie lhéngua, la nuossa lhéngua, la mie tierra, nuosso praino  bai se amostrar al mundo.
La  CONFEDERAÇÃO PORTUGUESA DO YOGA  celebrou l Die Mundial do YOGA em BEJA die 24 de Junio. Muitos yeran ls Mestres Mundiales eilhi persentes.
Hai muito que habie feito l cumbite a la ASSOCIAÇON DE LHÉNGUA MIRANDESA para  star persente i dezir al mundo que la lhéngua mirandesa eisiste i que se amostra-se. L persidente de la ASSOCIAÇON DE LHÉNGUA MIRANDESA, Amadeu Ferreira,  nun puode star i fui you an sue repersentaçon.  Assi se amostrou la Lhéngua Mirandesa al mundo. Li you l çcurso de l persidente de la nuossa Associaçon i dixo l poema "Dues Lhenguas" de l poeta Fracisco Niebro.
Fui apersentado al mestre: " SAT GURU Amrta Súryánanda Gr. Mestre Jorge Veiga e Castro. Ye hoije un de los pouquíssemos Grandes Mestres do Yoga bibos an todo l mundo" ,  dezindo-le you l nuosso bien haia pul cumbite i ouferecendo-le un lhibrico de lhéngua mirandesa.
Serenado l nerbioso de amostrar la lhéngua mirandesa al mundo bai l çcurso i l poema dues lhénguas que you li i por mais palabras que you scriba nunca serei capaç de las dezir tan bien cumo stan screbidas, ende se trascrebe:
" Boa tarde
Começo por agradecer o convite que foi dirigido à Associaçon de Lhéngua Mirandesa, para intervir neste congresso. Sendo uma língua de Portugal e dos Portugueses, é fundamental que a língua mirandesa seja conhecida enquanto riqueza da diversidade linguística e cultural do nosso país. A minha presença neste congresso contribui, sem dúvida, para esse objectivo.
 Far-vos-ei um resumo da sua longa história desta língua e falarei da sua situação actual, terminando com a leitura, em mirandês, do poema Dues Lhénguas, do poeta Fracisco Niebro.

A língua mirandesa pertence à família de línguas astur-leonesas e, como elas, é filha do latim. Constitui-se a partir de um dos romances que se desenvolvem sobre os escombros do império romano e vai ganhando características próprias a partir da sua integração no reino de Portugal, pois já nessa altura se falava como língua principal da corte e do reino de Leão.
Portugal nasce com duas línguas.
O contacto com o português e o castelhano influenciaram-na, mas as suas características de língua astur-leonesa mantiveram-se até aos nossos dias, atravessando séculos e sobrevivendo ao permanente ataque que usa como arma o descrédito, a vergonha, a humilhação, um feito que é um autêntico milagre cultural.
A sua forte estrutura como língua, a situação de diglossia dos seus falantes, sobretudo a partir do século XV-XVI e, em especial, o facto de se integrar num amplo espaço de falantes com boas relações sociais e económicas, ignorando as fronteiras políticas, eis as principais razões que permitiram a sobrevivência da língua mirandesa.
Hoje é uma língua falada na ponta mais Nordeste de Portugal, no distrito de Bragança, junto às Províncias de Zamora e Salamanca, numa área de pouco mais de 500 km2, e contando com uns 7 000 falantes, aí consideradas também algumas comunidades que residem nas maiores cidades de Portugal e no estrangeiro.
Desde 1999 é uma língua reconhecida oficialmente pelo Estado Português, através da lei n.º 7/99, de 21 de Janeiro, aprovada por unanimidade e aclamação pela Assembleia da República. É hoje ensinada nas escolas públicas de Miranda do Douro desde a pré-primária até ao 12.º ano, como disciplina de opção, o que não impede de ser frequentada pela maioria das crianças e dos jovens que estudam no Concelho de Miranda do Douro. Igualmente são dados cursos por várias instituições, em especial a Associaçon de Lhéngua Mirandesa, na região de Lisboa.
Sendo uma língua de tradição oral, apenas se lhe conhecem escritos desde 1882, depois de ‘descoberta’ e estudada por José Leite de Vasconcelos, escrevendo-se hoje de acordo com a Convenção Ortográfica da Língua Mirandesa, publicada em 1999. De então para cá tem vindo a crescer uma rica e variada literatura mirandesa, que não para de crescer, e foram já traduzidas para mirandês obras fundamentais como Os Lusíadas de Luís de Camões, A mensagem de Fernando Pessoa, Os Quatro Evangelhos, entre muitas outras.
A forte presença da língua leonesa, até à Idade Média, na maior parte do actual distrito de Bragança é responsável por uma grande quantidade de leonesismos no português falado nessa parte de Trás-os-Montes, o que ainda hoje lhe dá um ar de família próxima em relação ao mirandês.
A defesa da língua mirandesa e a sua promoção como língua de Portugal tem vindo a ser levada a cabo pelos seus falantes, num importante trabalho de cidadania, praticamente sem apoios das entidades públicas, quer nacionais quer locais. Pensamos que deve ser obrigatório o ensino da língua mirandesa na região onde é falada e deve ser uma língua de opção no ensino nas escolas onde para tal se criem condições.
Muitas vezes nos perguntam para que serve defender uma língua que está em dificuldades e condenada a desaparecer. Mas a verdade é que condenados a desaparecer estamos todos nós, e no entanto lutamos pela vida. É nosso dever defendê-la como um elemento essencial da diversidade cultural e linguística do nosso país, como um incentivo à tolerância e ao respeito pela diferença, como uma riqueza que foi conservada pelo povo ao longo de mais de mil anos, que recebemos em herança e que não podemos desbaratar. É nisso que acreditamos firmemente e é nisso que estamos empenhados. Precisamos de amigos que nos ajudem, que nos apoiem, e contamos convosco.
Muito obrigado"

Antes de Ler, em mirandês, o poema Dues Lhénguas, do poeta Fracisco Niebro, devo dizer que Fracisco Niebro é o pseudónimo de Amadeu Ferreira, presidente da Associaçon de Lhéngua Mirandesa, autor do discurso que acabei de ler, nome cimeiro da cultura actual portuguesa e o maior escritor de língua mirandesa.
Amadeu Ferreira é professor universitário, historiador, investigador, linguista, jurista e romancista. Autor das traduções para língua mirandesa das obras referidas no seu discurso: os Lusíadas de Luís de Camões, A mensagem de Fernando Pessoa, Os Quatro Evangelhos, entre outras e, também autor do Romance “La Bouba de la Tenerie”. Este romance, originalmente escrito em língua mirandesa, depois traduzido, para língua portuguesa, a pedido do editor, com o título, “Tempo de Fogo”.
Diz a Dra. Teresa Martins Marques, critica literária que fez a apresentação do livro:
Tem razão Afonso Lopes Vieira, quando diz: “As palavras são como as pedras. O espírito é que as lavra.” Amadeu Ferreira lavrou-as impecavelmente neste belíssimo romance, que vai marcar de forma impressiva a memória dos leitores.”

Agora sim, vou ler, em mirandês, o poema Dues Lhénguas, do poeta Fracisco Niebro. Lerei devagar e estou certo de que compreendereis tudo:

Dues lhénguas
 Andube anhos a filo cula lhéngua trocida pula
oubrigar a salir de l sou camino i tener de
pensar antes de dezir las palabras ciertas:
ua lhéngua naciu-me comi-la an merendas buí-la an fuontes i rigueiros
outra ye çpoijo dua guerra de muitas batailhas.
Agora tengo dues lhénguas cumigo
i yá nun passo sin dambas a dues.
Stou siempre a trocar de lhéngua meio a miedo
cumo se fura un caso de bigamie.
Ua sabe cousas que la outra nun conhece
ríen-se ua de la outra fazendo caçuada i a las bezes anrábian-se
afuora esso dan-se tan bien que sonho nas dues al mesmo tiempo.
Hai dies an que quiero falar ua i sal-me la outra.
Hai dies an que quedo cun ua deilhas tan amarfanhada que se nun la falar arrebento.
Hai dies an que se m’angarabátan ua an la outra
i apuis bótan-se a correr a ber quien chega purmeiro
i muitas bezes acában por salir ancatrapelhadas
i a mi dá-me la risa.
Hai dies an que quedo todo debelgado culas palabras por dezir
i ancarrapito-me neilhas cumo ua scalada
i deixo-las bolar cumo música
cul miedo que anferrúgen las cuordas que las sáben tocar.
Hai dies an que quiero traduzir ua pa la outra
mas las palabras scónden-se-me
i passo muito tiempo atrás deilhas.
Antre eilhas debíden l miu mundo
i quando pássan la frunteira sínten-se meio perdidas
i fártan-se de roubar palabras ua a la outra.
Dambas a dues pénsan
mas hai partes de l coraçon an que ua deilhas nun cunsigue antrar
i quando s’achega a la puorta pon l sangre a golsiar de las palabras.
Cada ua fui pursora de la outra:
l mirandés naciu purmeiro i you afiç-me a drumir
arrolhado puls sous sonidos calientes cumo lúrias
i ansinou l pertués a falar guiando-le la boç;
l pertués naciu-me a la punta de ls dedos
i ansinou l mirandés a screbir porque este nunca tube scuola para donde ir.
Tengo dues lhénguas cumigo
dues lhénguas que me fazírun
i yá nun passo nin sou you sin ambas a dues.
Fracisco Niebro in Cebadeiros, ed. Campo das Letras, 2000.

Buonas tardes, i bien háiades.
Beja, 24 de júnio de 2012

29/07/12

Tempestades


(cuonta, un cachico adaptada, retirada de l lhibro Ética para Amador de Fernando Savater)

Nua classe de bolo, l porsor faç algues preguntas al aprendiç de abiador.


Porsor: Eimaginai que stais nun abion, ben ua tempestade i çtrói l motor.  Que fazeis?


Aluno: Contino a bolar cu l outro motor.


Porsor: Stá bien. Mas anton, ben outra tempestade e quedais sien esse motor.  Cumo resolbeis l porblema?


Aluno: Cuntino cun outro motor.


Porsor: Mas ben ua tempestade i çtrói-lo.  I agora?


Aluno: Tengo outro motor.


Porsor: Mas adonde ides bós a buscar tantos motores?


Aluno: Al mesmo lhugar adonde bós ides buscar las tempestades.

SPOSIÇON DE JOANA VASCONCELOS



SPOSIÇON DE JOANA VASCONCELOS SALIU CARA


La sposiçon de Joana Vasconcelos, patente ne l Palácio de Versalhes, an Paris, até 30 de Setembre, custou 2,5 milhones d'ouros. Quien pagou l quei?

Sin qualquiera ancargo financeiro pa l'atelié de l'artista, anformaçon beiculada al Spresso pula direçon de Versalhes i cunfirmada por Joana Vasconcelos, l'ourganizaçon de la mostra, montaige, trasportes, sigurança, siguros i quemunicaçon fúrun antegralmente custeados por denheiros públicos i mecenas pribados.

Las anterbençones de l menistro de ls Negócios Strangeiros, Paulo Portas (CDS), i de l persidente de la Cámara de Lisboa, António Costa (PS), al nible de la multiplicaçon de cuntatos cun ampresairos i anstituiçones nacionales, ne l sentido de ls "alertar" pa l'amportança de la sposiçon na balorizaçon de l'eimaige sterna de l paíç, granjeórun parte de la berba.


 



Biaijes




Quando miro ne ls tous uolhos castanhos
beio un azul a berdegar de mar brabo,
fuorça d´óndias a bater,
scuma a chubir pulas faias,
fuorça que te lhieba
para alhá de todos ls lhemites
an biaijes a un mundo siempre pequeinho
para tanto mirar zanquieto.


Apuis beio azul sereno de cielo
cun manos dóndias,
palabras a asseranar nas nuites de carambelo,
géstios frescos an dies calientes,
Cinta de la Raposa a pintá-me l pelo,
scalretado,
lhuna
i Camino de Santiago.


Mas,
naquel mar i naquel cielo
médran ourrietas de freixos,
montes de trampos,
touçones de castanheiros i cereijeiras,
quelores de fogo,
lhabaredas de folhaiges d´ Outonho,
i çfázen carambinas,
crían trigueiras spintarroxadas de papoulas,
cuolhen maçanas i marmelos.


Apuis,
ls tous uolhos castanhos tórnan a castanhos
i lémbran-me nuozes i abelhanas
i,
neilhes me deito na serenidade de l Natal

20/07/12

Quien habie de feturar



QUIEN HABIE DE FETURAR QUE ESTES...





ÍBAN A AMANHAR MANEIRA DE SE PODER MIRAR PARA ISTO...




I PARA ISTO...



SIEN UN LE DAR NOIJO I GANAS DE SE AGUEMITAR!



19/07/12

Carta Abierta



Este home, José Luis Sampedro, que nun ye un borrabotas qualquiera (i más a más chama-se Sampedro, ten que ser un home baliente), tirou-se de cuidados i, de riba de ls sous 95 anhos, screbiu-le ua carta abierta a Mariano Rajoy, l Persidente de l goberno spanhol, que fai, de l lhado de alhá, las bezes de l Purmeiro Menistro pertués. You, para bos adoçar la boca, pongo eiqui solo l ampeço:

"Querido senhor Purmeiro Menistro: Bós sodes un filho de la puta. Bós i ls buossos menistros.(...)"

Stá bien que ye un "truque" bielho cumo l mundo isto de poner ua frase a telincar al ampeço de l testo, para acaçar ls leitores pa l restro. I más agora, nestas anternetas i assi, que diç que se nun los acaçamos als purmeiros segundos, yá nunca más le botamos la mano.
Por outro lhado, tamien nun ye por beníren anrebulhadas an "recursos retóricos" que las berdades son menos berdades.
You nun ye por nada, mas tamien cunheço un que merecie que las cantáran assi bien cantadas; a mi bien se me antolha, mas, a la ua, nun tengo ls "recursos retóricos" de don José, a la outra, quien le iba a botar fé a un cimprico cumo you? Solo pori algun cabo de polícia, para me calcer l lhombo bien calcido i me ansinar alguas reglas de ourtografie.

De maneira que l remédio que tengo ye poner eiqui la carta de don Jesé (nien ua bírgula le tiro), fai de cuonta que nun ye nada cumigo, i anda que quien nun fur mi burro bien antende quien ye l çtinatairo.


La carta stá screbida an castelhano, mas quien soubir mirandés cuido que antende; yá se sabe que l castelhano ye assi a mod'un mirandés mal falado, mei misturado cul galhego i cul pertués.



17/07/12

L QUE YE ARTE?


Un comentário nun queda cumpleto sien retratos por esso pongo eiqui l comentairo al testo anterior de l froles.


Esse luxo Ana, ye l que faç andar ls anteletuales, ls artistas, ls que bíben cul sudor de ls outros!



Quanta giente de l pobo trabalhou, passou fame, fui perseguida para eisistíren ls que ténen solo tiempo, para gozar l que cháman de cultura, de arte!

Ua música, un lhibro, ua pintura son arte.


I ua huorta nas arribas, i ua binha, i ua oulibeira cun un pardonico junto a ua fraga a la borda de l riu? Nun bálen nada? Nun son arte?

Naide ls amostra para se íren a ber!!

Quien ls fizo nun tubo subcídio! Naide l dou balor! Até ls filhos i ls nietos déixórun de ls ir a ber apuis de crecidos.



Mie mai, tia de tou pai, Ana, a arrancar patatas, miu pai yá habie muorto an Francia!

Son estas cousas que mos debíden Ana! Estes son ls miu artistas. ls mius idolos. Cun quien merendo i bebo un copo, cun quien falo mirandés. L mirandés berdadeiro. L que falában mius i tous abós, mi mai que nien ler sabie! Esses son ls pertueses de honra!

Nobreza, nobreza…



Tengo que deixar estas Froles para outros hourizontes…

I se todo correr bien, ála até Bersalhes !

Para ber l' expo dessa artista pertuesa, Joana Vasconcelos, i antre outras pieças: esses çapatos de “Marylin” feitos anteiramiente... cun panelas de alumínio! essas que yá naide quier porque parece que l alumínio nun ye l que hai de melhor para l cuntato culs alimentos...

I bós Luís XIV, stan a la buossa altura esses çapatos tan, tan speciales ?  

16/07/12

Retratos


Será que Jesé Almendra ten mesmo jeito para mos ambaralhar ?

De maneira ningua !!
Quien sacou anton ls retratos que el eiditou onte ? 

Yá que el nun mos chegou a dar la respuosta (Custaba muito!), aqui la tenemos i sien andar cun cumplicaçones:

Gérald Bloncourt,  un francés oureginairo de l Haiti. Nun digo mais subre el porque tamien nun sei mais a nun ser esto :

Refréncias :

- Júlio Magalhães, Longe do meu coração, 2010, A esfera dos Livros, p. 6 (antre outras)

- ou tamien este bídeo an que ye possible oubir falar l retratista cumo tamien ber muitos de ls retratos que el sacou ne l anhos sessenta, an Champigny-sur-Marne percisamente, ne ls arredores de Paris. Puls menos dous retratos que Jesé Almendra quijo mostrar onte stan alhá: 


Mais un cumpatriota miu que gusto de oubir falar i se el ben de l Haiti mais ua rezon! Sabe bien el tamien de l que stá a falar !

P.S. A José Almendra tamien le aperpongo ber l bídeo cun atençon. Quien sabe se nun ban a aparcer alhá pessonas oureginairas de las nuossas tierras. Mas you cumo ye que poderei saber se nessa mesma altura i cun menos de 5 anhos de eidade inda staba pula cierta an Sendin, antes de irmos nós pal Sul de la França, nó pals arredores de Paris ?
Mas el, si! Porque sabe todo! Nun soubo fui dezir quien ls chegou a sacar esses retratos. Mas agora yá sabemos todos.  

V - TIEMPOS - FRANCIA ANHOS 60


A la oupresson nunca mais sujeitos!

Somos eiguales todos ls seres:

Nunca mais deberes sien dreitos

Nunca mais dreitos sien deberes!




    Somos ls pobos de ls natibos
      
      Trabalhador fuorte e fecuundo.
       
         Pertence la tierra als pordutores

Ó parasita deixa l mundo!


IV - TIEMPOS - FRANCIA ANHOS 60




Estas ninas nun tubírun la suorte de ir a tirar cursos de Berano nas Ounibersidades, pul mundo.
Cuntínan trabalhadores cun salários de miséria.

III - TIEMPOS - FRANCIA ANHOS 60




Tamien you fazie l miesmo tols dies. I bós ye que sodes de squierda!!!
Nuobos ricos que squecírun ls pais.



II - TIEMPOS - FRANCIA ANHOS 60



Las rues de las barracas!

I - TIEMPOS - FRANCIA ANHOS 60



Nun diabolizemos a naide, fúrun tiempos, mas esta giente tamien era de la classe trabalhadora francesa.

15/07/12

Esse genial cumpatriota


 
Yá que aqui stamos, por que nun poner tamien neste sítio, mais retratos de Jean Dieuzaide sabendo que yá dous fúrun aqui eiditados zde que este sítio eisiste antre ls quales l redadeiro eiditado  nestes dies ?

Tengo na realidade alguas rezones de l fazer...

- Esse retratista francés era oureginairo de la mesma region adonde you moro, aqui ne l Sudoeste de la França. Tenie 82 anhos quando se morriu, an Toulouse percisamente, bai a fazer pal anho que ben 10 anhos. Naciu por cunseguinte an 1921, “dans l’entre-deux guerres” cumo se questuma dezir an francés, quier dezir: durante esse período de solo 21 anhos que houbo antre la purmeira i la segunda guerra mundial.

- Tenie 23 anhos quando, an 1944, na altura de la Lhibertaçon, chegou a realizar ls purmeiros retratos que se tornórun célébres ne ls quales aparece tamien l general de Gaulle quando passou por Toulouse, an Setembro desse mesmo anho.

- Quien melhor que Jean Dieuzaide, nesta region tan próssima de la Spanha, podie, depuis de la 2da guerra mundial, ir cula sue máquina a retratar tamien ls habitantes de ls dous países de la Península Eibérica: Spanha mas tamien Pertual? Este retrato de Dalí realizado por el tamien quedou na stória. Talbeç yá l cunhecíssedes mas dezi-me se tamien se sabiedes quien l habie sacado. A partir de agora nunca mais bos podereis squecer!
Dali, Cadaqués, Catalunha, 1953

Mas nun ye solo por bies desse quadro que pessonalmente sinto muita admiraçon por esse genial cumpatriota (Depuis de mais de 40 anhos ye normal que you me sinta tamien francesa agora). Ye, sien dúbeda ninhua, por bies de todos  ls retratos que mos trouxo, a partir de ls anhos 50, de las biaiges que fizo nun solo an Spanha cumo tamien i subretodo an Pertual. Retratos todos eilhes a preto i branco dua antensidade tal (an special ne l oulhar i tamien ne ls géstios de las pessonas que el retratou naquel tiempo) que ye defícele, ampossible mesmo, un quedar andiferente ou cumo se nada fusse.

“Era assi ls paíç de ls que te criórun i adonde tu naciste”, penso you a cada beç que beio esses sfergantes de bidas passadas... passadas mas inda tan persentes! Inda nun hai muito que todo esso acunteciu. Ye cumo se inda fusse onte!
 Agosto 1944, Lhibertaçon de Toulouse

 Granada, 1951, Cigana, Sacro Monte

Sebilha, 1951, Torre del Oro


Vieira de Leiria, 1954

Braga, 1954




Son eimages fuortes todas estas (antre muitas outras tamien de grande balor) sacadas ne ls dous países de la Península Eibérica inda dominados na altura por ditaduras cun populaçones oubregadas l mais de las bezes a lhutar diariamente pula sue subrebibéncia. L que hai que dezir anton: que todo esso yá passou i que nun hai que pensar solo ne l passado ? Talbeç, mas essas eimages quédan i ne l miu caso sei que nunca s’apagarán. 

Jean Dieuzaide, tamien el retratado, tan grande ou quaije afinal cumo un Robert Doisneau ou un Henri Cartier-Bresson; an 1965, an Nuoba Iorque, delantre de la státua de la Lhiberdade que fui oufrecida als Stados Ounidos pula França, an 1886.

I an 1966, tamien nós deixábamos l rinconico que habie sido l nuosso zde giraçones i giraçones i íbamos pa la França...


14/07/12

L'ourige de l mundo




L nacimiento de l mundo, Dali


A la purmanhana, arrinco las yerbas de l huorto. La tierra,
inda fresca, sal culas raízes; i mistura-se cun
la nubrina de la madrugada. L mundo, anton,
queda al cuntrairo: l cielo, que nun beio, stá
por baixo de la tierra; i las raízes chúben
a caras adonde nun se bei. D'andrento
de casa, assi i todo, un cheiro a café chama
por mi: cumo se alguien me dezira
que ye perciso spertar, ua segunda beç,
pra que las raízes médren por andrento de la
tierra i la nubrina, spargida, deixe ber l azul.

In: Meditação sobre Ruínas. Lisboa, Livros Quetzal, 1995

12/07/12

Un cierto Cardeal Cerejeira...


Jean Dieuzaide, 1954, Nazaré, 
“La petite fille au lapin” 
(La garotica cul coneilho)

- Testo eiditado ne l die 4 deste més. Quije corregir ua palabra i aparciu outra beç mas cula data d'hoije -

 Manuel Gonçalbes Cerejeira (1888-1976), sacerdote i docente ounibersitairo, treminou la sue formaçon académica an Coimbra an plena República (1916), de la qual era adbersairo amplacable dado l peso que neilha tenien, na oupenion del, la Maçonarie i l anticlericalismo. Amberedará, por esse motibo, pula açon política de cuntestaçon al poder republicano, para l que reanima l Centro Académico de Democracie Crestiana, adonde ancontra cumo colaborador Oulibeira Salazar, al mesmo tiempo que, na amprensa católica, defende las sues oupeniones antirrepublicanas. Parte de la sue obra storiográfica ye eigualmente eimbuída dun sprito de cruzada eideológica: cuntreriando teses positebistas i racionalistas caras als republicanos, defende (antre outras) la tese de que la ceblizaçon oucidental todo debe a la Cristandade i percura dissociar la Anquesiçon de la stórica decadéncia nacional. Anstituído l Stado Nuobo sob la direçon de l sou amigo, colega i correligionairo António de Oulibeira Salazar, l sacerdote, qu'antretanto ascende a Cardeal Patriarca de Lisboua (1929) ye un de ls artífices de la longa aprossimaçon i colaboraçon antre la Eigreija i l Stado, lutando para recuperar l spácio de manobra perdido pula anstituiçon relegiosa durante l período republicano i para ambertir la tendéncia pa la fuga de deboçon criada pul anticlericalismo melitante republicano. Será tamien Cerejeira l anterlocutor prebilegiado antre l Gobierno de Pertual i la Santa Sé quando esta manifesta afastamiento an relaçon a teses oufeciales pertuesas an política colonial, particularmente quando l Papa recibe an audiéncia repersentantes de mobimientos de la guerrilha guinense, angolana i moçambicana. 

 [Traduçon feita cula upa de l Tradutor an linha mas corregida tamien por mi: para ganhar tiempo quando un ten mais outras cousas para fazer]
Artigo que se puode ler aqui
Acuntece que l nome de l cardeal Cerejeira aparece na biografie de l padre Moisés Pires que se ancontra ne l final de “Elementos de Gramática Mirandesa”, mais percisamente nesta frase:
Recebeu (L padre M. Pires) a ordenação sacerdotal das mãos do cardeal Cerejeira na Sé de Lisboa no dia 29 de Setembro de 1948.
 Mas cumo la biografie nun stá an mirandés, you tampouco me darei al trabalho de la traduzir.

Mas pensemos un cachico : an  1948, trés anhos depuis de acabar la segunda guerra mundial, tenie esse nuobo padre 27 anhos...

Mas miu pai, el, solo cun 9 anhos d’eidade na altura yá era órfan de mai. Miu abó biu-se un anho antes cunfruntado cula maior de las tristezas de la bida del: quedar biúbo i solo para criar inda quatro garotos de tienra eidade.

Cumo ua ordenaçon na Sé mais afamada de l paíç i mesmo delantre de l cardeal patriarca (amigo personal de l derigente mais amportante de l guberno na altura i durante inda muitos anhos!) puode parecer assi i todo ansegnificante al lhado de l sufrimiento que puode sentir un nino que perde la mai solo cun uito anhos de eidade! Se l tubíssedes ido a ber, Cardeal Cerejeira, el, miu pai,  ou tamien outros! Até poderiedes haber pedido ajuda a quien la cunhecie la lhéngua mirandesa para melhor ls antender i haberiedes falado cun eilhes todos... 
Se ls tubíssedes ido a ber, Cardeal Cerejeira!, you tengo la certeza que haberiedes mudado muitas de las buossas oupeniones i talbeç, quien sabe, até Pertual haberie tomado un rumo defrente, mas anquanto i nó nun fui esso que acunteciu !